Engin ERKİNER Yazdı SÜRGÜN VE DİL
Türkçe English Deutsch Italiano Français Ελληνικά Kurdî Español SÜRGÜN VE DİL
Avrupa ülkelerine özellikle 12 Eylül 1980’den sonra gelen Türkiyeli sürgünlerin büyük çoğunluğu yaşadığı ülkenin dilini gazete okuyacak kadar bile öğrenemedi. Bu insanların büyük çoğunluğu lise mezunuyken, bir bölümü üniversitede de okumuştur. Ticaretle uğraşan ve eğitim düzeyi daha düşük olan insanlar mükemmel olmasa bile daha iyi dil öğrenebilirken sürgünlerin öğrenememesinin nedenleri neler olabilir?
İlk neden, yeni dil öğrenmeye ihtiyaç duymamalarıdır. Bir Türkiye’den çıkıp başkasına gelmişlerdir, geldikleri ülkede Türkçe konuşan ve az sayılamayacak sayıda insanlar vardır.
Sürgünlerin büyük bölümü yıllarca çalışmadıkları ve “sosyalden geçindikleri” için ticaretle uğraşmanın dil öğrenmeyi zorlayan etkisini de hissetmezler.
İkinci neden, sürgünlüğün ilk yıllarında özellikle ağır basan “nasıl olsa kısa süre sonra döneceğiz” düşüncesidir. Bu durumda dil öğrenmeye gerek duyulmaz.
Bu yıllarda çok az sayıda da olsa dil öğrenenlere iyi gözle bakılmazdı.
“Bunlar dönmeyecekler, dil öğreniyorlar.”
Aradan yıllar geçer ama dönüşün şartları bir türlü oluşmaz. Bu arada biraz dil de öğrenilmiştir ama yanlış öğrenilmiştir. Bundan sonra dili doğru öğrenmek daha zordur çünkü önce yanlış öğrenilenden kurtulmak gerekmektedir.
Üçüncü neden, yaşanılan ülkeyle ilgilenmemektir. Sürgünlerin büyük çoğunluğunun ilgileri Türkiye’ye yöneliktir; yaşadıkları ülkede neler olmaktadır, ilgilenmezler. İlgisizlik bilgisizliği getirecektir.
On yıl kadar önce Hollanda’nın Arnheim kentinde sürgünlükle ilgili bir panele katılmıştım. Orada yazılarımdan beni tanıyan birisi yanıma gelip, “Burada bulunan yaklaşık yüz kişinin tamamı politik insanlardır. Hollanda başbakanı kimdir diye sor, yarısı bilmez” demişti.
Türkiyeli sürgünlerin en fazla politik oldukları ülke olan Almanya’da durum bu kadar kötü olmamakla birlikte hiç de iyi sayılmaz.
Türkiye’den gelen sürgünlerin –Kürtler dahil- milliyetçi bir kafa yapısına sahip oldukları söylenebilir. En az 20 ve hatta daha fazla zamandır yaşadıkları ülkede, ayrılmak zorunda kaldıkları ülkeyle ilgili olmayan konulara kapalıdırlar.
Gerekçe aranırsa bulunur.
Kimisi dil öğrenmek için bir türlü zaman bulamadığını söyler ki, doğru değildir. Ticaretle uğraşan ilkokul mezunlarının bile iyi düzeyde olmasa da dil öğrendikleri düşünülecek olursa, kısaca “istek yoksa öğrenilmez” denilebilir.
Kimisi “dil öğrenmek yeteneği olmadığını” iddia eder ki, geçersiz bir gerekçedir. Herkes anadilinden başka bir dili öğrenebilir ve hele de en az 20 yıl gibi uzun bir zaman içinde…
Yıllar geçer ve yaşanılan ülkenin dilini öğrenmek artık mümkün değildir denilebilir. En başta öğrenmek konusunda istek yeterli değildir ve öğrenmek hiç bilmeyene göre daha zordur. Çünkü Almancada “Bahnhofdeutsch” olarak da adlandırılan dil yanlış ve derme çatma bir dildir. Bunun unutulup doğrusunun öğrenilmesi gerekir ki, hiç bilmeyenin öğrenmesinden daha zordur.
12 Eylül 1980’den sonra geçen 42 yılda ulaşılan düzey kötüdür ama gerçek de böyledir.
